Зат есімдердің септелуі (Склонение существительных)
Септік жалғау арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.
Падежные окончания — окончания в казахском языке, которые являются следствием склонения существительных.
| Падеж | Септік | Сұрақтар (вопросы) | Жалғаулар (окончания) | Мысал (пример) |
| 1. Именительный | Атау | кiм? (кто?), не? (что?) | Жалғауы жоқ (Нет окончания) | мектеп (школа) |
| 2. Родительный | Ілік | кiмнiң? (кого?), ненiң? (чего?) | -ның/–нің, -дың/-дің, -тың/-тің | мектептің (школы) |
| 3. Дательный | Барыс | кiмге? (кому?), неге? (чему?), қайда? (куда?) | -ға/-ге, -қа/-ке, -на/-не, -а/-е | мектепке (школе, в школу) |
| 4. Винительный | Табыс | кiмдi? (кого?), ненi? (что?) | -ды/-ді, -ты/-ті, -ны/-ні, -н | мектепті (школу) |
| 5. Местный | Жатыс | кiмде? (у кого?), неде? (на чём? в чём?), қайда? (где?), қашан? (когда?) | -да/-де, -та/-те, -нда/-нде | мектепте (в школе) |
| 6. Исходный | Шығыс | кiмнен? (от кого?), неден? (от чего?), қайдан? (от куда?) | -дан/-ден, -тан/-тен, -нан/-нен | мектептен (из школы) |
| 7. Творительный | Көмектес | кiммен? (с кем?), немен? (с чем?) | -мен, -бен, -пен | мектеппен (школой) |
Пример разбора по падежам (Мысалы):
Ит сөзі (Слово собака)
- А.с. (не?) ит. Ит — ең жақсы дос!
- І.с. (ненің?) иттің. Иттің ойыншығы еденде жатты.
- Б.с. (неге?) итке. Мен итке сүтті бердім.
- Т.с. (нені?) итті. Алексей көршілестік итті жақсы көреді.
- Ж.с. (неде?) итте. Итте әдемі бір шүйке жіп бар.
- Ш.с. (неден?) иттен. Мысық ашуын иттен алады.
- К.с. (немен?) итпен. Ол итпен ойнайды.
Отан ы сөзі (Слово Родина в 3 лице)
- А.с. (несі?) Отаны. Оның Отаны — Қазақстан.
- І.с. (несінің?) Отанының. Отанының табиғаты тамаша болған.
- Б.с. (несіне?) Отанына. Ол өз Отанына ұзақ қызмет етеді.
- Т.с. (несін?) Отанын. Борат Отанын жақсы көреді.
- Ж.с. (несінде?) Отанында. Отанында жақсы адамдар тұрады.
- Ш.с. (несінен?) Отанынан. Өткен жылда Арман Отанынан кетеді.
- К.с. (несімен?) Отанымен. Ол Отанымен мақтанады.
Склонение существительных онлайн
Источник статьи: http://yznaika.com/hints/433-septeleu
Пожалуйста помогите нужно просклонять по падежам (на казахском)слово дос и составить сним предложение в каждом падеже
Айдос:сәлем Айжан калың қалай
Айжан:Жақсы алайда бүгін сабақта төмен баға алғаным үшін көңіл күиім жоқ.
Айдос :Мен саған көмектесейін
Айжан :Рахмет қазіргі кезде жастар немен айналысады.?
Айдос :өте оңай ғой қазіргі кезде жастар ұялы телефон мен желіде отырады емес пе .Сонымен қатар оның күні түске дейін ұиқы мен өтсе жартысы сабақпен жартысы желіде отыру деп ойлаймын.
Айжан:Оо ия рахамет Айдос сен менің ең жақын досымсың.
Қаржы − қазіргі таңдағы күрделі мәселелердің бірі һәм бірегейі. Мына заманда ақшасыз, бір қадам аттап та баса алмайсың. Ақшаны табу көп адамның қолынан келеді. Дегенмен, орнымен жұмсап, тиыннан тау соғатын жандар некен-саяқ. Олай болса, бүгінгі жазбамыз «ақшаны қалай, қайда жұмсау керек?» деген сұрақтарға жауап береді. 1. Жұмсағаныңыз тапқаныңыздан аз болсын. Қаржының қорын жинағыңыз келсе, тапқан табысыңыздан жұмсаған шығыныңыз аз болсын. Бұл қағиданы ұстансаңыз, алдағы уақытта кедергілерге тап болмайсыз. 2. Қаржы мәселесін күрделендірмеңіз! Несиеңіз артқан сайын, шығыныңыздың да көп болатынын естен шығармаңыз. Жиналған қорыңызды сақтау да қиын. Ол үшін қаржы саласында ешқандай қателікке ұрынбаңыз. 3. «Болашақ меніңізге» бүгінгі күніңізді басқартпаңыз. Бүгін сатып алуға шамаңыз келмеген затты «болашақта алармын» деп, болашақтың еншісіне қалдырмаңыз. Оған себеп мынау: болашақтағы табысыңыз бүгінгі күніңізге жауап бере алмайды. Кім біледі? Келешектегі қаржыңыз басқа да шығындарға жұмсалуы мүмкін ғой. 4. Қаржыны дұрыс басқарыңыз. Үлкен пайызбен берілетін қарыздарыңыздан дереу құтылыңыз. Жаймен қаржыңызды белгілі бір қорға жинаңыз. Оған қоса, қаржыңызды өсіріп отыруды да ұмытпаңыз 5. Бюджет! Бюджет — қаржыны басқарудың ең тіимді жолы. Бірақ, табыс көзіне сенімді болыңыз. Ақылды адамдар бюджетті қалай құрады? Олар бюджетті өткен айдың шығыны негізінде құрады. Өткен шығынның есебін есептей отырып, келер шығынды да қысқарта бастайды. Артылатын ақшаны «мына жаққа» сақтау – осыдан басталады. 6. Жоспардағы шығындарыңыз өзіңізге тиімді болсын! «Ақша – су», «ақша көзге көрінбейді» деп жатамыз. Демек, ақшаны сізге керек қана заттарға жұмсаңыз. 7. Өзіңіздің табысыңызды есептеп жүріңіз! Жыл бойы тапқан табысыңыздан барлық шығындарыңызды есептеп шығарыңыз. Кейін жұмысқа қанша уақыт жұмсайтыныңызды сағатпен есептеңіз. Сосын барлық жұмыс уақытыңызды жылдық табысыңызға бөліп, сағатына қанша табатыныңызды есептеп шығыңыз 8. Алдыңызға мол мақсат қойыңыз да, жадыңыздан шығармаңыз. Мақсатқа жету үшін көп қаржы керек. Қаржыны бет алды жұмсау сіздің мақсатқа жету үшін кедергі болуы мүмкін. Сондықтан, мақсатыңызды жадыңыздан шығармай, үнемі есте ұстаңыз. 9. Көлігіңізге «тұлға» ретінде қараңыз. Үнемдеу туралы айтқанда, айыппұлдар мен жанар-жағар майды ұмытпаңыз. Жолда жүру ережелерін мұқият сақтасаңыз, айыппұлдан алыс жүресіз. Ал жылдамдығыңызды арттырған сайын жанар-жағар майға жұмсалатын ақша да көп кетеді. Сондықтан, көлік жүргізуде аса сақтықпен жүріңіз. 10. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығына да мұқият болыңыз. Жылу, су, жарық сынды коммуналдық ақылардың есебін алдын-ала есептеп отырңыз. Және оларды қолдануда да сақтықпен қараңыз. Тоқ көзімен жұмыс істейтін құрылғыларды «жандырып» алмаңыз. Әйтпесе, жаңа құрылғы үшін де қаржыңыз желге ұшады. 11. Үй жөндеуде сауатты болыңыз! Үй жөндеу үшін кейбіріміз арнайы мамандар шақырамыз. Ал бұл- аса қиын шаруа емес. Сол себепті, бұндай тірліктерге икемді болыңыз. Бүгінгі таңда өз бетімен үйрену үшін бар жағдай жасалған. Қолыңыз қалт еткенде, ғаламтор желісінен жөндеу жұмыстары жөнінде арнайы видеоларды көрсеңіз, өз бетіңізбен үйреніп алатыныңызға күмәніңіз болмасын. 12. Балаларыңызды қаржы сауаттылығын өз қағидаңызбен үйретіңіз. Өз балаларыңыз сіз секілді қаржы сауаттылығымен өссе, жанұяңыздың болашақтағы қаржы мәселесі өздігімен реттеліп отырады. Осы аталған қағидаларды балаңыздың санасына сіңіріп отырғаныңыз абзал.
Источник статьи: http://otvet.ws/questions/5567495-pozhaluista-pomogite-nuzhno-prosklonyat-po-padezham-na.html