Морфологический разбор местоимения на казахском языке

Морфологиялық талдау (Морфологический разбор)

Морфология – дербес сөздердің грамматикалық мағыналарын тексеретін, грамматикалық сөз тұлғалардың қызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарын зерттейтін тіл ғылымының бір сапасы. Морфологияның негізгі материалы — морфема.

Морфология – раздел лингвистики, основным объектом которого являются слова естественных языков и их значимые части (морфемы).

Морфологиялықталдау сызбасы:
Общая схема разбора:

1. Сөз таптары (Часть речи)
2. Бастапқы формасы (Начальная форма)
   Тұрақты белгілер (Постоянные признаки, если есть)
   Тұрақсыз белгілер (Непостоянные признаки, если есть)
3. Синтаксистік рөлі (Синтаксическая роль)

Мысалы:
Ертең оқушы 3 мектепке барады 3 .
Завтра ученик 3 пойдет 3 в школу.

1. Оқушы 3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.
2. Бастапқы формасы: оқушы.
   Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі;
   Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.
3. Кім барады? Оқушы (бастауыш).

1. Барады 3 – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.
2. Бастапқы формасы: бар.
   Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт;
   Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.
3. Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).

Источник статьи: http://yznaika.com/hints/28-morfologiya

«Морфологиялық талдау» (Морфологический разбор)

Морфология — дербес сөздердің грамматикалық мағыналарын тексеретін, грамматикалық сөз тұлғалардың қызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарын зерттейтін тіл ғылымының бір сапасы. Морфологияның негізгі материалы — морфема.

Морфология — раздел лингвистики, основным объектом которого являются слова естественных языков и их значимые части (морфемы).

Морфологиялық талдау сызбасы:
Общая схема разбора:

1. Сөз таптары (Часть речи)
2. Бастапқы формасы (Начальная форма)
   Тұрақты белгілер (Постоянные признаки)
   Тұрақсыз белгілер (Непостоянные признаки)
3. Синтаксистік рөлі (Синтаксическая роль)

1. Оқушы 3 – зат есім.
2. Бастапқы тұлғасы: оқушы.
   Тұрақты белгілер: дара—простое, туынды—производное, жалпы—нарицательное, жанды—одушевленное, деректі—конкретное ;
   Тұрақсыз белгілер: жекешетүрі-единственное число,

атау септік — именительный падеж .

1. Кім барады? Оқушы (бастауыш—подлежащее ).

Морфологический разбор имен существительных

Зат есім

Заттың атын білдіретін атау сөздер зат есім деп аталады. Зат есімдер кім? не? деген сұрауларға жауап береді.

Қазақ тілінде кім? сұрауы тек қана адамға қойылады, ал не? сұрауы қалған жанды да жансыз зат есімдерге қойыла береді

Түрлері (Типы)

Мысалдар (Примеры)

Мағынасына

қарай

(По значению)

Тұлғасына қарай

(По способу образования)

Сөз тудырушы жұрнақтар арқылы

Құрамына қарай

(По составу)

Жігіт, жылқы, ауыл

Күрделі (Сложные)

Источник статьи: http://mega-talant.com/biblioteka/morfologiyaly-taldau-morfologicheskiy-razbor-86047.html

Морфологический разбор местоимения на казахском языке

Цели: добиться усвоения учащимися порядка морфологического разбора местоимений; отработать навык написания и употребления предлогов с местоимениями.

Х о д у р о к а

I. Орфографическая минутка.

Грибов не нахожу, из двора лесника, снежинка у стебелька, тяжелое ведро, бегут ручейки, носился по озеру, влетели в окно, зимой встают на коньки, повстречался со щенком, зверюшки дрожали.

II. Актуализация опорных знаний.

В ы п о л н е н и е упражнения

– Почему в одном случае употреблено местоимение его, а в другом – него?

– Выполните письменное задание.

III. Формирование новых знаний.

2. С о с т а в л е н и е плана разбора местоимения.

– Сегодня вы будете учиться выполнять морфологический разбор местоимений. Предложите план разбора. Что можно рассказать о местоимении?

– Сравните ваши предложения с разбором из учебника.

ПЛАН
МОРФОЛОГИЧЕСКОГО РАЗБОРА МЕСТОИМЕНИЯ

2) Начальная форма (И. п.).

3) Неизменяемые признаки:

4) Изменяемые признаки:

– род (если в 3-м лице, ед. ч.).

5) Член предложения.

3. В ы п о л н е н и е упражнения на доске.

Дополнительное задание учителя: сделайте морфологический разбор местоимений.

В ы б о р о ч н ы й д и к т а н т.

Напишите только местоимения, определите падеж.

Мы встали утром. Н ад нами веселое солнце. Пришел ко мне знакомый лесник. Он позвал меня посмотреть бобровую хатку. Я присматриваюсь к другим следам.

– Что научились выполнять? Расскажите алгоритм разбора.

Источник статьи: http://tak-to-ent.net/load/443-1-0-10437

Жалғаулар түрлері (Виды окончаний)

Қазақ тілінің жалғаулар түрлері:

• қағаздар – бумаги
• емтихандар – экзамены
• кiлемдер – ковры
• жолдастар – товарищи
• мектептер – школы
• таулар – горы
• үйлер – дома

Внимание! Окончания множественного числа не добавляются:

1. Если существительному предшествует числительное
   (екi кiтап – две книги, он төрт күн – четырнадцать дней);
2. Если используются слова: көп – много, аз – мало, бiраз, бiршама – немного, бiрталай – большое количество, бiрнеше – несколько и т.д.
   (аз қалам – мало ручек, көп адам – много человек);
3. Если предметы неисчисляемые
   (май – масло, нан – хлеб, бақыт – счастье);
4. Если в данный момент речь идёт только как о виде:
   а) племени, рода, национальности: (орыс – русские, қазақ – казахи);
   б) зверей, насекомых, растений: (түлкi – лисицы, көбелек – бабочки, шөп – травы);
   в) частей тела: (құлақ – уши, саусақ – пальцы);
   Но в другом контексте к этим же словам могут добавляться окончания множественного числа (қазақтар – казахи, шөптер – травы, саусақтар – пальцы).

Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді.

В казахском языке притяжательная форма существительных показывает принадлежность предмета.

Личные окончания I типа. – это основные окончания, которые могут присоединятся к существительным, глаголам, прилагательным и числительным. Эти окончания используются при образовании большинства времен глагола.

Личные окончания II типа – это окончания, которые используются для образования прошедшего времени глагола и условного наклонения. Их ещё называют усечёнными личными окончаниями.

Таблица окончаний I типа

• Мен дәрігермін. – Я врач.
• Мен он тоғыздамын. – Мне 19 лет.
• Біз жақсымыз. – Мы хорошие.
• Біз дәрігер емеспіз. – Мы не врачи.

Таблица окончаний II типа

• Мен жаздым. – Я писал.
• Бiз сабақ оқыдық. – Мы урок учили.
• Сен диванда отырдың. – Ты на диване сидел.
• Сендер жаптыңдар. – Вы закрыли.

Источник статьи: http://yznaika.com/hints/110-jalgaular