Морфологический разбор числительных в казахском языке

Морфологиялық талдау (Морфологический разбор)

Морфология – дербес сөздердің грамматикалық мағыналарын тексеретін, грамматикалық сөз тұлғалардың қызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарын зерттейтін тіл ғылымының бір сапасы. Морфологияның негізгі материалы — морфема.

Морфология – раздел лингвистики, основным объектом которого являются слова естественных языков и их значимые части (морфемы).

Морфологиялықталдау сызбасы:
Общая схема разбора:

1. Сөз таптары (Часть речи)
2. Бастапқы формасы (Начальная форма)
   Тұрақты белгілер (Постоянные признаки, если есть)
   Тұрақсыз белгілер (Непостоянные признаки, если есть)
3. Синтаксистік рөлі (Синтаксическая роль)

Мысалы:
Ертең оқушы 3 мектепке барады 3 .
Завтра ученик 3 пойдет 3 в школу.

1. Оқушы 3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.
2. Бастапқы формасы: оқушы.
   Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі;
   Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.
3. Кім барады? Оқушы (бастауыш).

1. Барады 3 – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.
2. Бастапқы формасы: бар.
   Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт;
   Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.
3. Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).

Источник статьи: http://yznaika.com/hints/28-morfologiya

«Морфологиялық талдау» (Морфологический разбор)

Морфология — дербес сөздердің грамматикалық мағыналарын тексеретін, грамматикалық сөз тұлғалардың қызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарын зерттейтін тіл ғылымының бір сапасы. Морфологияның негізгі материалы — морфема.

Морфология — раздел лингвистики, основным объектом которого являются слова естественных языков и их значимые части (морфемы).

Морфологиялық талдау сызбасы:
Общая схема разбора:

1. Сөз таптары (Часть речи)
2. Бастапқы формасы (Начальная форма)
   Тұрақты белгілер (Постоянные признаки)
   Тұрақсыз белгілер (Непостоянные признаки)
3. Синтаксистік рөлі (Синтаксическая роль)

1. Оқушы 3 – зат есім.
2. Бастапқы тұлғасы: оқушы.
   Тұрақты белгілер: дара—простое, туынды—производное, жалпы—нарицательное, жанды—одушевленное, деректі—конкретное ;
   Тұрақсыз белгілер: жекешетүрі-единственное число,

атау септік — именительный падеж .

1. Кім барады? Оқушы (бастауыш—подлежащее ).

Морфологический разбор имен существительных

Зат есім

Заттың атын білдіретін атау сөздер зат есім деп аталады. Зат есімдер кім? не? деген сұрауларға жауап береді.

Қазақ тілінде кім? сұрауы тек қана адамға қойылады, ал не? сұрауы қалған жанды да жансыз зат есімдерге қойыла береді

Түрлері (Типы)

Мысалдар (Примеры)

Мағынасына

қарай

(По значению)

Тұлғасына қарай

(По способу образования)

Сөз тудырушы жұрнақтар арқылы

Құрамына қарай

(По составу)

Жігіт, жылқы, ауыл

Күрделі (Сложные)

Источник статьи: http://mega-talant.com/biblioteka/morfologiyaly-taldau-morfologicheskiy-razbor-86047.html

Числительные казахского языка

Доброго времени суток, уважаемые читатели блога SoftMaker.kz! Здесь вы увидите таблицу с именами числительными (сан есімдер) казахского языка. Сан есім обозначает количество предметов, порядок предметов при счете и отвечает на вопросы қанша? неше? (сколько?), нешінші? (который?).

Например: отыз (неше?) кітап — тридцать книг; қырық (неше?) адам — сорок человек; үшiншi (нешiншi?) қатар — третий ряд; бeciншi (нешiншi?) бала — пятый ребенок.

От числительных образуется названия чисел: үш + тік — тройка, алты + лық — шестерка.

Источник статьи: http://tili.softmaker.kz/san-esimder/chislitelnye-kazaxskogo-yazyka.html

Дробное числительное (бөлшектік сан есім) казахского языка

Доброго времени суток, уважаемые читатели блога SoftMaker.kz! Дробные числительные (бөлшектік сан есім) казахского языка отвечает на вопросы қанша? неше? (сколько?).

Содержание

Примеры дробных числительных

Дробные числительные (бөлшектік сан есім) образуются:

• Первый способ. Первый из сочетаемых количественных числительных — это знаменатель (бөлімі) оформляется аффиксом родительного падежа (ілік септік)-ның, -нің, -дың, -дің, -тын, -тің, а второй — числитель (алымы) оформляется аффиксом принадлежности третьего лица-ы, -і, -сы, -сі.

Числительное + аффикс Ілік септік (знаменатель) Числительное + аффикс третьего лица (числитель) = бестің бірі

• Второй способ. Первое из сочетаемых количественных числительных — это знаменатель (бөлімі) оформляется аффиксом исходного падежа-дан, -ден, -тан, -тен, -нан, -нен, а второе числитель (алымы) может быть оформлено аффиксом принадлежности третьего лица.

Числительное + аффикс Шығыс септік (знаменатель) + Числительное (числитель) = бестен бір(і)

А десятичные дроби образуются так:

Существуют специальные названия для:

«целой» — бүтiн,

«половины» — жарым или жарты

Источник статьи: http://tili.softmaker.kz/san-esimder/drobnoe-chislitelnoe-b-lshektik-san-esim-kazaxskogo-yazyka.html

Морфологический разбор числительных в казахском языке

Собирательные числительные отвечают на вопрос Нешеу? – Сколько?
В казахском языке существует семь собирательных числительных, которые образуются с помощью суффиксов ‘ ау/еу ‘, но отбрасывается последний гласный:

біреу – один екеу – двое үшеу – трое төртеу – четверо бесеу – пятеро алтау – шестеро жетеу – семеро