Омонимдер. Синонимдер. Антонимдер
Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер антонимдер деп аталады. Мысалы, елгезек бала-тілазар бала, шабан ат-жүрдек ат, іскер адам-олақ адам, жақсы мінез-жаман мінез, қисық ағаш-түзу ағаш, тату көрші— араз көрші, т.б. Тілімізде антоним сөздер мақал-мәтелдерде, жұмбақтарда көп кездеседі. Мысалы, Ащы мен тұщыны татқан білер, алыс пен жақынды жортқан білер. Аз сөз – алтын, көп сөз – көмір, т.б. Осы мысалдардағы ащы-тұщы, алыс-жақын, аз-көп сөздері – мағыналары бір-біріне қарама-қарсы айтылған антоним сөздер.
Омоним – сыртқы тұлғасы: айтылуы, естілуі, жазылуы бірдей, мағыналары әртүрлі сөздер. Сыртқы тұлғасы жағынан омоним сөздер мен көп мағыналы сөздер ұқсас болып келеді. Омоним болудың негізгі белгісі сөздердің арасында мағыналық байланыс болмайды, яғни омоним сөздер әртүрлі мағынада қолданылады, ал көп мағыналы сөздердің арасында мағыналық байланыс болады, көп мағыналы сөздер бір сөз табынан болып, бір негізден тарайды. Мысалы, Басыңды жоғары көтеріп, аяғыңды жылдам бас деген сөйлемдегі бас сөзі омоним, себебі бірінші бас сөзі адамның дене мүшесі – не? деген сұраққа жауап беретін, заттық ұғым атауы болатын зат есім, екінші бас сөзі – не істе? деген сұраққа жауап беретін қимыл-әрекет атауы болатын етістік. Ал Талдың басына қарлығаш ұя салыпты. Жолаушылар бұлақтың басына келіп демалды деген сөйлемдердегі бас сөзі – көп мағыналы сөз, себебі 1) бір нәрсенің бастау алатын жері деген бірдей мағынаға ие болып тұр; 2) екеуі де бір сөз табынан зат есім болып тұр.
Айтылуы, естілуі, жазылуы әр алуан, мағыналары бір-біріне жақын, жуық мәнді сөздер синонимдер деп аталады. Синонимге тән негізгі белгілер: 1) синоним сөздер әртүрлі дыбысталады; 2) синоним сөздердің мағынасы бір-біріне жақын болып келеді; 3) синоним сөздер бір сөз табынан болады. Мысалы, Апатты аймаққа көмекші, жәрдемші топ келді деген сөйлемдегі көмекші, жәрдемші сөзі бірінің орнына бірін ауыстырып қолдануға болатын, мағыналары бір-біріне жақын, бір сөз табынан болған синоним сөздер. Тілімізде синоним сөздер зат есімдерден, сын есімдерден, етістіктерден және үстеулерден кездеседі.
Зат есімнен
болған синонимдер
Сын есімнен болған синонимдер
Етістіктен болған синонимдер
Үстеуден болған синонимдер
Источник статьи: http://itest.kz/ru/ent/kazahskij-yazyk/leksika/lecture/omonimder-sinonimder-antonimder
Омонимдер. Синонимдер. Антонимдер
Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер антонимдер деп аталады. Мысалы, елгезек бала – тілазар бала, шабан ат – жүрдек ат, іскер адам – олақ адам, жақсы мінез – жаман мінез, қисық ағаш – түзу ағаш, тату көрші – араз көрші, т.б. Тілімізде антоним сөздер мақал-мәтелдерде, жұмбақтарда көп кездеседі. Мысалы, Ащы мен тұщыны татқан білер, алыс пен жақынды жортқан білер. Аз сөз – алтын, көп сөз – көмір, т.б. Осы мысалдардағы ащы-тұщы, алыс-жақын, аз-көп сөздері – мағыналары бір-біріне қарама-қарсы айтылған антоним сөздер.
Омоним – сыртқы тұлғасы: айтылуы, естілуі, жазылуы бірдей, мағыналары әртүрлі сөздер. Сыртқы тұлғасы жағынан омоним сөздер мен көп мағыналы сөздер ұқсас болып келеді. Омоним болудың негізгі белгісі сөздердің арасында мағыналық байланыс болмайды, яғни омоним сөздер әртүрлі мағынада қолданылады, ал көп мағыналы сөздердің арасында мағыналық байланыс болады, көп мағыналы сөздер бір сөз табынан болып, бір негізден тарайды. Мысалы, Басыңды жоғары көтеріп, аяғыңды жылдам бас деген сөйлемдегі бас сөзі омоним, себебі бірінші бас сөзі адамның дене мүшесі – не? деген сұраққа жауап беретін, заттық ұғым атауы болатын зат есім, екінші бас сөзі – не істе? деген сұраққа жауап беретін қимыл-әрекет атауы болатын етістік. Ал Талдың басына қарлығаш ұя салыпты. Жолаушылар бұлақтың басына келіп демалды деген сөйлемдердегі бас сөзі – көп мағыналы сөз, себебі 1) бір нәрсенің бастау алатын жері деген бірдей мағынаға ие болып тұр; 2) екеуі де бір сөз табынан зат есім болып тұр.
Айтылуы, естілуі, жазылуы әр алуан, мағыналары бір-біріне жақын, жуық мәнді сөздер синонимдер деп аталады. Синонимге тән негізгі белгілер: 1) синоним сөздер әртүрлі дыбысталады; 2) синоним сөздердің мағынасы бір-біріне жақын болып келеді; 3) синоним сөздер бір сөз табынан болады. Мысалы, Апатты аймаққа көмекші, жәрдемші топ келді деген сөйлемдегі көмекші, жәрдемші сөзі бірінің орнына бірін ауыстырып қолдануға болатын, мағыналары бір-біріне жақын, бір сөз табынан болған синоним сөздер. Тілімізде синоним сөздер зат есімдерде, сын есімдерде, етістіктерде және үстеулерде кездеседі.
Зат есімнен
болған синонимдер
Сын есімнен болған синонимдер
Етістіктен болған синонимдер
Үстеуден болған синонимдер
Источник статьи: http://itest.kz/kz/ent/qazaq-tili/leksika/lecture/omonimder-sinonimder-antonimder
Омонимдер. Синонимдер. Антонимдер
Омонимдер. Синонимдер. Антонимдер
Айтылуы бірдей болғанмен, мағыналары бөлек-бөлек сөздерді омоним дейді. Мысалы, аяқ деген сөз әрі ыдыстың бір түрі және адамның дене мүшесі мағыналарын білдіреді. Бұл мағыналардын арасында байланыс жоқ. Демек, аяқ деген сөз бірдей айтылғанмен әр мағынасы бөлек-бөлек сөз болып табылады.
Сондай-ақ сыр — біреудің құпия ойы және сыр — бояу, жас — адамның нешеге келуі және жас — көзден ағатын су және жас — жастық кез т. б. Омоним сөздерді көп мағыналы сөздермен шатастыруға болмайды.
Мағыналары бір-біріне жақын, мәндес сөздерді синоним дейді. Мысалы, әдемі, сулу, келбетті, немесе қысқа, шолақ, келте, немесе кушті, мықты, берік т. б. сөздердің мағыналары бір-біріне жақын, сондықтан да көбіне-көп оларды бірінің орнына екіншісін қолдана беруге болады: әдемі қыз — сұлу қыз, келбетті қыз немесе күшті жігіт, мықты жігіт, берік жігіт т. б.
Белгілі бір ұғымды білдіретін мәңдес сөздер тобы синонимдік қатар жасайды. Мысалы: аброй, бедел, қадір немесе мықты берік, күшті, бекем дегендер синонимдік қатар құрайды. Бірақ жалпы ұғымды білдіретін сөздер мен жеке ұғымды білдіретін сөздер немесе бір заттың әр жақты түрін біддіретін сөздер синонимдік қатар жасай алмайды. Мысалы, киім деген сөзге шалбар немесе көйлек синоним бола алмайды, өйткені шалбар да, көйлек те киімнің жеке-жеке түрлері.
Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздерді антонимдер дейді. Ащы-тұщы, жақсы-жаман, аз-көп, алыс-жақын т. б. Болымсыздық мағынаны білдіретін қосымшалар арқылы жасалған сөздер антоним бола алмайды: Қарлы — қарсыз, желді — желсіз т. б.
Антоним болу үшін сөздердің тұлғалары бөлек, мағыналары бір-біріне қарама-қайшы болуы шарт. Кейде антоним сөздер жалпылық мағыналы қос сөз түрінде де қолданылады.
Мысалы: Жоғары — төмен үйрек-қаз ұшып тұрса сымпылдап.
назовите 3 антонима омонима и синонима на казахском языке
✔ ақылды (умный) – ақымақ (глупый);
✔ ерте (рано) – кеш (поздно);
✔ қуану (радоваться) – ренжу (огорчаться);
✔ солтүстік (север) – оңтүстік (юг).
✔ ара – оса, пчела;
✔ ара – дистанция, расстояние;
✔ ара – ножовка, пила;
✔ ара – промежуток.
✔ жазу – писать, записывать, сочинять;
✔ жазу – выпрямлять;
✔ жазу – вылечивать;
✔ жазу – провиниться. Быть виноватым.
✔ жастық – подушка;
✔ жастық – молодость, юность.
✔ түс – полдень, обед;
✔ түс – цвет, тон, масть, пигмент;
✔ түс – лицо, вид;
✔ түс – сон, сновидение;
✔ түс – косогор;
✔ түс спускайся, спустись (от түсу – спускаться, спуститься).
✔ адал, ақ жүрек – чистый, годный;
✔ әдемі, сұлу, , көрікті – красивый, миловидный;
✔ батыр, ер, қаһарман – богатырь, герой;
✔ табыс, кіріс – заработок, доход, прибыль.
Источник статьи: http://otvet.mail.ru/question/95704030
Помогите пожалуйста 10 синонимов, омонимы и антонимы на казахском языке
✔ адал, ақ жүрек – чистый, годный;
✔ ақсақал, данышпан, қария, қарт, отағасы, шал – старец, мудрец; уважаемый, почтеннейший как обращения к пожилому человеку;
✔ биік, асқар, асқаралы, бойшаң, еңселі, жоғары, заңғар, зәулім, зеңгір, сеңгір, сұңғақ – возвышенный; высокий. рослый;
✔ бала, перзент – дитя, ребёнок;
✔ жау, дұшпан, қас – враг, неприятель;
✔ өмір, ғұмыр, дәурен, дүние, жалған, тірлік, тіршілік – жизнь, бытие, существование;
✔ селдір, сирек – редкий, редко;
✔ табыс, кіріс – заработок, доход, прибыль;
✔ тәмамдады, аяқтады, бітірді – закончился;
✔ ұстаз, мұғалім – учитель, наставник
✔ айт 1) религиозный праздник мусульман; 2) говори, скажи, от айту – говорить, сказать;
✔ ара – 1) оса, пчела; 2) дистанция, расстояние; 3) ножовка, пила; 4) промежуток;
✔ ат – 1) конь, лошадь; 2) имя, название, клика; 3) повелительное наклонение глагола АТУ – стрелять, убивать; 4) повелительное наклонение глагола АТУ – кидать, бросать, ударять;
✔ ату – 1) стрелять, убивать; 2) кидать, бросать, ударять;
✔ ер – 1) герой, храбрец, отважный; 2) супруг, муж; 3) седло.
✔ жақ – 1) челюсть; щека; 2) сторона; 3) лицо (лингвистический термин) ; 4) лук (оружие) ;
✔ жас – 1) слеза; слезный; 2) молодой, юный; малолетний, маленький, малый; 3) свежий, нележалый; 4) годы, лета (при определении возраста) ; 5) юность, молодые годы;
✔ жастық – 1) подушка и 2) молодость, юность;
✔ қас – 1) бровь; 2) лука седла; 3) враг; неприятель; враждебный; недружелюбный;
✔ көк – 1) небо, небосвод; создатель; 2) синий, голубой, сизый; сивый, серый (о шерсти; оперении; масти лошади) ; зеленый, незрелый (о растениях) ; синева, синь; зелень, молодая трава; овощи; 3) тесьма из сыромятной кожи для скрепления кереге; звено в кереге, которое скреплено тесьмой.
✔ түс – 1) сон, сновидение; 2) полдень, обед; 3) цвет, оттенок; масть; вид, внешность; 4) потомство одногорбого верблюда-самца и двугорбой верблюдицы; 5) косогор.
✔ айту (говорить) – үндемеу (молчать);
✔ ақ (белый) – қара (чёрный).
✔ ақылды (умный) – ақымақ (глупый);
✔ аласа (карликовй, короткий, низкий) – биік (рослый, всокий, возвышенный);
✔ аспан (небо) – жер (земля);
✔ бейбітшілік (мир) – соғыс (война).
✔ белгілі (известный) – белгісіз (неизвестный);
✔ дос (друг) – қас, жау, дұшпан (враг).
✔ ерте (рано) – кеш (поздно);
жаңа (новый) – ескі (старый).
✔ жеңіл (лёгкий) – ауыр (тяжёлый, трудный);
✔ қуану (радоваться) – ренжу (огорчаться);
✔ солтүстік (север) – оңтүстік (юг).
✔ ыстық (жара, зной) – суық (холод).
Источник статьи: http://otvet.mail.ru/question/188177115