Имена существительные с аффиксами принадлежности в татарском языке

Имена существительные с аффиксом принадлежности в В.п.
план-конспект урока (5 класс) на тему

Урок татарского языка в 5 классе.

Скачать:

Предварительный просмотр:

Тема: Тартымлы исемнәрнең төшем килеше.

Максат: 1. Укучыларны тартымлы исемнәрне төшем килешендә дөрес кулланырга

өйрәтү, сөйләмгә кертү.

2. Бу грамматик структураны сөйләмдә дөрес куллану күнекмәләрен

формалаштыру, сөйләм телен үстерү.

3. Коллективта бердәм эшләү күнекмәләре булдыру.

1. Укучыларның игътибарын туплау, дәрестә эшләргә теләк уяту.

Укытучы: — Хәерле иртә, балалар!

Имин үтсен көнегез!

Кәефләрегез ничек соң?

Укучылар: -Кояшлы иртә кебек!

Тукай телен, татар телен

Өйрәнергә дип килдек!

— Хәерле көн, укучылар, килгән кунаклар! Әйдәгез, шушы матур кәеф, матур шигыр белән дәресебезне башлап җибәрәбез. Әйтегез әле, без сезнең белән дәресләрдә татарча сөйләшергә өйрәнәбезме? Ә бер-беребез белән без ничек, нәрсәләр ярдәмендә аралашабыз( сөйләшәбез)?

— Телефон аша, компьтер аша, хатлар аша.

2. Белемнәрне актуальләштерү һәм эшләп карау выкытында авырсыну очрагын билгеләү.

— Менә безгә дә бүген бер хат килгән.

— Бу хат нәрсә турында, беләсегез киләме? ( конверт экранга чыгарыла).

— Рәсемгә карап әйтегез, Андрейның адресы нинди? ( Ул кайда яши?) 76 бит, 1 күн. Белән эшләү.

-Ул хатны кемгә язган? Ә Дима кайда яши?

— ( Павловск шәһәрендә, Горький урамында, 11 нче йортта, 6 нчы фатирда яши).

— Ә Андрей хатны кайчан язган? Ул хатында нәрсә турында язган икән? Без беләбезме?

— Алайса, әйдәгез, хат белән танышабыз. Без хәзер хатны тыңлап, китап буенча карап барабыз. Китапларыгызның 77 битен ачыгыз, 5 нче күнегү.

Текст-хат тыңлатыла, хат экранга чыгарыла.

— Ничәнче класста укый?

— Андрей классында нинди милләт балалары укый?

— Аның яңа дусты кем?

— Андрей нинди яңа фәннәр өйрәнә башлаган?

— Ә Андрей татар телендә сөйләшәме, ул татарча яхшы аңлыймы? Аңа кем булыша?

3. Авырыксыну очрагының урынын һәм сәбәбен билгеләү.

— Укучылар, ә сез текстта барлык сүзләрне һәм сүзтезмәләрне аңладыгызмы? Менә бу сүзтезмәләрне ничек тәрҗемә итәрбез?

Немец теленме ( тактада күрсәтелә)

— Ни өчен без тәрҗемә итә алмыйбыз.

— Чөнки без бу сүзләрдәге кушымчаларны аңламыйбыз.

— Әйе, без кирәкле кагыйдәне белмибез. Беләсегез киләме?

4. Авырлыктан чыгуның проектын төзү һәм төзелгән проектны тормышка ашыру. Бүгенге дәреснең темасы “Тартымлы исемнәрнең төшем килешендә кулланылышы” (тактада күрсәтелә).

Нәрсә не ? – Что? Чего?

Безнең мәктәбебез не

Сезнең мәктәбегез не

— Укучылар, таблицага карагыз., нәрсәне соравы нинди килештә һәм ничек тәрҗемә ителә?

Таблицаны укыйм, укучылар һәр сүзтезмәне тәрҗемә итәләр.

Минем мәктәбем – моя школа

— Ә минем мәктәбемне ничек була?

— Синең мәктәбең – твоя школа

— Синең мәктәбеңне – твою школу

— Аның мәктәбе – его школа

— Ә аның мәктәбен – его школу.

— А окончание винительного падежа как в предыдущих словосочетаниях?

— Нет. Там не -ны/ -не, а -н.

— Да, существительные в аның и аларның окончание –ны/ -не меняеют на –н.

— Безнең мәктәбебез – наша школа

— Безнең мәктәбебезне – нашу школу

— Сезнең мәктәбегез – ваша школа

— Сезнең мәктәбегезне – вашу школу

— Аларның мәктәбе – их школа

— Аларның мәктәбен – их школу

— Значит, в этих словосочетаниях 2 окончания. Какие?

— Аффиксы принадлежности и падежные окончания.

5. Әйтеп эшләп, береенчел ныгыту.

— Как вы думаете, какой следующий шаг вы должны сделать чтобы усвоить это правило?

— Мы должны использовать правило в упражнениях.

Китапларыгызны ачыгыз 78 бит, 9 күнегү. (Күнегү тактада да күрсәтелә)

— Без бу күнегүне бергәләп тактада да эшләрбез. Укыйбыз һәм тәрҗемә итәбез.

Аның яңа классташларын

Аның яңа укытучыларын

Андрей Казан шәһәрен, яңа мәктәбен, яңа классташларын яңа укытучыларын ярата.

Ләкин ул элеккеге шәһәрен, классташларын, дусларын, сагына.

— Текстны искә төшерегез әле, сез бу җөмләләр белән килешәсезме?

— Ә сез үз шәһәрегезне, мәктәбегезне, классыгызны, укытучыларыгызны яратасызмы?

Әйе, без үз шәһәребезне, мәктәбебезне, классыбызны, укытучыларыбызны бик яратабыз.

— Бик яхшы, Элина! Как ты правильно ответила на заданный вопрос. Значит, ребята, мы на сегодняшнем уроке научились правильно использовать аффиксы винительного падежа с аффиксами принадлежности. Мы достигли поставленной цели?

— Как вы думаете, что надо сделать теперь, чтобы не осталось невыясненных вопросов?

— Эш дәфтәрендә 41 бит, 6 күнегү. Өйрәнелгән кагыйдәләрне сүзләрдә һәм сүзтезмәлрдә кулланып, күнегүне эшләргә. (ӨЙ ЭШЕ экранда)

Предварительный просмотр:

Подписи к слайдам:

Мәктәбемне Укытучыларымны Татар телен Инглиз теленме Немец теленме

Нәрсә не ? – Что? Чего? Минем мәктәбем не Синең мәктәбең не Аның мәктәбе н Безнең мәктәбебез не Сезнең мәктәбегез не Аларның мәктәбе н

Казан шәһәре н Аның яңа мәктәбе н Аның яңа классташлары н Аның яңа укытучылары н Андрей Казан шәһәре н , яңа мәктәбе н , яңа классташлары н яңа укытучылары н ярата. Аның шәһәре н Аның класташлары н Аның дуслары н Ләкин ул элеккеге шәһәре н , классташлары н , дуслары н сагына.

Өй эше 6 нчы күнегү, 41 бит(эш дәфтәре)

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Урок «Склонение имен существительных. Разносклоняемые имена существительные». Цель: повторить и закрепить знания о типах склонения существительных;познакомить с группой ра.

Тартым кушымчаларының ялгануы.

Присоединение аффиксов принадлежности к существительным.

Присоединение аффиксов принадлежности к существительным.

Данная контрольная работа позволит проверить знания учащихся по теме «Имя существительное&quot.

Тема: «Как изменяются имена существительные, имена прилагательные и глаголы».Класс: 5Цели урока: Образовательные: — Учить определять морфологические признаки имён существительных, имё.

Комплект лекций содержит материал для изучения имени существительного, образования множественного числа, употребления артиклей, образования степеней сравнения прилагательных и наречий; а также упражне.

Источник статьи: http://nsportal.ru/shkola/rodnoy-yazyk-i-literatura/library/2015/10/17/imena-sushchestvitelnye-s-affiksom

Склонение имен существительных по принадлежности.

Глаголы в настоящем времени.

Мин укыйм – я читаю

Мин укыйм я читаю

Син укыйсың ты читаешь

Ул укый­__ он читает

Без укыйбыз мы читаем

Сез укыйсызвы читаете

Алар укыйларони читают

Мин сөйлим – я рассказываю.

Мин сөйлим я рассказываю

Син сөйлисең ты рассказываешь

Ул сөйли___ он рассказывает

Без сөйлибез мы рассказываем

Сез сөйлисез вы рассказываете

Алар сөйлиләр они рассказывают

Глаголы в прошедшем времени

Мин сөйләдем – Я рассказал.

Мин сөйләдемя рассказал

Син сөйләдең ты рассказал

Ул сөйләде___ он рассказал

Без сөйләдек мы рассказали

Сез сөйләдегез вы рассказали

Алар сөйләделәр они рассказали

Мин укыдым – я прочитал

Мин укыдымя прочитал

Син укыдыңты прочитал

Ул укыдыон прочитал

Без укыдыкмы прочитали

Сез укыдыгызвы прочитали

Алар укыдыларони прочитали

10.Соң – после

Җәйдән соң – после лета

Кыштан соң – после зимы

В татарском языке находятся после главного слова, а в русском – до!

Кадәр — до

Җәйгә кадәр – до лета

Кышка кадәр – до зимы

— Если слово заканчивается на звонкое согласное, добавляем окончание, которое начинается на звонкое согласное.

— Если слово заканчивается на глухое согласное, добавляем окончание, которое начинается на глухое согласное.

— Если слова заканчиваются на гласные, всегда добавляем окончания, которые начинаются на звонкие согласные.

Язга кадәр – до весны

Мәктәпкә кадәр– до школы

Яздан соң– после весны

Мәктәптән соң– после школы

11.Категория принадлежности имен существительных

Принадлежность ( тартым ) – это специфическая категория имен существительных в татарском языке.

Склонение имен существительных по принадлежности.

Минем – мой, моя, мое

Синең – твой, твоя, твое

Аның – его

Безнең – наш

Сезнең – ваш

Аларның – их

Слова, оканчивающиесяна согласные, берут себе следующие аффиксы:

Минем кулым ( моя рука )дәфтәрем ( моя тетрадь )

Синең кулың дәфтәрең

Аның кулы дәфтәре

Безнең кулыбыз дәфтәребез

Сезнең кулыгыз дәфтәрегез

Аларның куллары дәфтәрләре

Минем дәфтәрем бик матур.

Моя тетрадь очень красивая.

Синең кулың пычрак.

Слова, оканчивающиеся на гласные, берут себе следующие аффиксы:

Минем тәрәзәм апам

Синең тәрәзәң апаң

Аның тәрәзәсе апасы

Безнең тәрәзәбез апабыз

Сезнең тәрәзәгез апагыз

Аларның тәрәзәләре апалары

Аның апасы мәктәптә эшли.

Её сестра в школе работает.

. Существительные әти, әни, әби, бабайимеют специфичные аффиксы принадлежности:

Минем әтием әнием әбием бабам

Синең әтиең әниең әбиең бабаң

Аның әтисе әнисе әбисе бабасы

Безнең әтиебез әниебез әбиебез бабабыз

Сезнең әтиегез әниегез әбиегез бабагыз

Аларның әтиләре әниләре әбиләре бабалары

Безнең әбиебез балалар бакчасында эшли.

Наша бабушка в садике работает.

Слова, оканчивающиеся на глухие согласные п, к , чередуются со звонкими согласными б, г.китап, күлмәк

Минем китабым күлмәгем

Синең китабың күлмәгең

Аның китабың күлмәгең

Безнең китабыбыз күлмәгебез

Сезнең китабыгыз күлмәгегез

Аларның китаплары күлмәкләре

3 лицо мн.числа не меняется.

Категория принадлежности может выражаться и аффиксами –ныкы/-неке ( прибавляются к слову, обозначающему обладателя предмета )

дәфтәр укучыныкы – тетрадь ученика

Источник статьи: http://megalektsii.ru/s6685t5.html