Антоним сыйфатлар.3 нче сыйныф татар төркеме.
план-конспект урока на тему
Сүз төркеме – синоним сыйфатларны кабатлау, антоним сыйфатларга төп төшенчә бирү; укучыларның үз фикерләрен әйтә, анализ ясауларына, дәрестә шулардан чыгып нәтиҗә ясый белүләренә ирешү өчен шартлар тудыру. Сөйләмнең матурлыгына һәм укучыларның сөйләмдә сыйфат сүз төркемен урынлы куллана белергә күнектерү. Мәкальләр,табышмаклар аша укучыларда татар халык авыз иҗатын өйрәнүгә кызыксыну тәрбияләү һәм бер-береңне тыңларга, хөрмәт итәргә шарт тудыру.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
| antonim_syyfatlar_zaripova_z.m.rar | 157.29 КБ |
Предварительный просмотр:
Дәрес темасы: Антоним сыйфатлар.
Максат: 1) дидактик: сүз төркеме – синоним сыйфатларны кабатлау, антоним сыйфатларга
төп төшенчә бирү;
2) үстереш: укучыларның үз фикерләрен әйтә, анализ ясауларына, дәрестә
шулардан чыгып нәтиҗә ясый белүләренә ирешү өчен шартлар тудыру;
Сөйләмнең матурлыгына һәм укучыларның сөйләмдә сыйфат сүз төркемен
урынлы куллана белергә күнектерү.
3) тәрбияви: мәкальләр,табышмаклар аша укучыларда татар халык авыз иҗатын
өйрәнүгә кызыксыну тәрбияләү һәм бер-береңне тыңларга, хөрмәт итәргә шарт
Дәрес тибы: яңа материалны аңлату
Дәреснең методы: өлешчә танып белү
Алымнар: укытучы сөйләве, күрсәтү, аңлату, әңгәмә, күнегү, тест, Сингапур методикасының структуралары.
Кулланылган структуралар : Релли Робин, Куиз-куиз-трейд, Континиус Раунд Робин, Сингл Раунд Робин,
Җиһаз: ноутбук белән экран, карточкалар, презентация.
“Берәү башка телне өйрәнмәк булса,
иң элек үз теленең грамматикасын яхшы белсен”
Уңай психологик халәт тудыру.
- Хәерле көн, укучылар, хәлләрегез ничек?
- Яхшы.
- Тагын ничек әйтергә була?
- Әйбәт.
Сыйныфны эшкә әзерләү.
Укучылар өчен максат: дәрескә игътибар булдыру.
Укытучы өчен максат: Үткән теманы аңлау дәрәҗәләрен ачыклау, үзләштерү.
1) -Укучылар, сез җавапларыгызда нинди сүзләр кулландыгыз?
— сыйфатлар нәрсәне ачыклап килә?( исемне) (предметны)
-сыйфатлар предметның нинди билгеләрен белдерә?
( төсне, тәмне,күләм –форма, характерны, табиггать күренешен, физик хәлне)
— сыйфат ачыклаган исемне нәрсә дибез?( сыйфатланмыш)
— безнең җавабыбыздагы сыйфатлар нинди мәгънәле ? (бертөрле)
— нинди сыйфатлар дидек?
Нәрсә соң ул синонимнар?
-Синоним дип бертөрле мәгънәле сүзләргә әйтәләр. Мәсәлән: матур-гүзәл,чибәр.
2) — Балалар, сезгә өй эше итеп нәрсә бирелгән иде?
( акыллы сүзенең охшаш мәгънәләрен табып язарга һәм шул сыйфатларны кертеп җөмлә төзергә иде)
Укучылар өчен максат: өй эше дөреслеген тикшерү.
2) Релли Робин (ике укучы чиратлашып җавап бирәләр) структурасы белән тикшерү
III.Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
3)Укытучы : Балалар, шулай итеп без уебызны, фикеребезне анык, төгәл чагылдырырга ярдәм итүче һәм сөйләмебезне образлы итүче синоним сыйфатлар белән танышкан идек. Бүген дә татар әдәби теленең гаять бай сүзлек хәзинәсен өйрәнүебезне дәвам итәбез. Башта экранда бирелгән мәкальләрне укып үтик.
1 нче слайд ачыла.(Мәкальләр укыла, мәгънәләре, ачыклана.)
1) Яхшы сүз- җанга дару,
Яман сүз-тәнгә яра. 2.Хезмәтнең тире ачы булса да, җимеше татлы. 3. Юмарт кулга байлык күбрәк керә. Саран кеше ишеген кунак какмас. 4. Батыр кеше үлсә дә, исеме үлмәс.
Куркак кеше үз күләгәсеннән дә курка
Укытучы:Укучылар, ничек уйлыйсыз,биредә яхшы-яман, ачы – татлы , юмарт- саран, батыр — куркак сүзләре нинди мәгънәгә ия? Нинди сорауга җавап бирәләр? ( Бу сүзләр капма – каршы мәгънәгә ия.)
Укучылардан нәтиҗә ясату.
Капма – каршы мәгънәдәге сүзләр антонимнар дип атала. ( Антоним грек сүзе, каршы мәгънәсендә). Дәрес максатын ачыклау. Димәк, укучылар, без бүген нинди тема өйрәнәбез.
III.Белем һәм күнекмәләрне ныгыту.
4 ) Укытучы: Антонимнар кулланылган тагын нинди мәкаль һәм табышмаклар әйтә аласыз? (Җаваплар тыңланыла)
Укытучы: Укучылар, шулай итеп антонимнар нинди әсәрләрдә киң кулланыла? ( Җавап алына)
Б) Нинди антоним сыйфатлар әйтә аласыз?
5) 2 нче слайд.Җөмләләр төзергә:
Зур – кечкенә, авыр – җиңел, эшчән – ялкау.
6)(3 нче слайд) Сыйфатларда мәкаль һәм табышмаклар күп кулланыла дидек, мин укыйм, ә сез нинди сыйфатлар табарсыз.
а)Аяксыз , кулсыз, үзе агачтан сикереп төшә.(яфрак)
б )Ак җир, кара тап, нәрсә булыр, уйлап тап.(китап)
в )Акыллы чәчә барыр, акылсыз җыя барыр.(белем)
г )Теле озынның акылы кыска.(м)
д) Вөҗданы пакъ- йөзе ак. (м)
7) (4 нче слайд) Дәреслек белән эш: № 245, нокталар урынына тиешле сүзләрне куеп, табышмакларны күчереп яз, антоним сыйфатларны билгелә.
8) (5 нче слайд. ) “Ахырын тап” уены. Антоним сыйфатлар өстәп, җөмләләрне әйтеп бетерегез.
Кышын көн кыска, ә төн . . (озын)
Җәен көн аяз, ә көзен . . (болытлы)
Күп укыган бала белемле, ә аз укыган . .(белемсез)
Китап калын, ә дәфтәр . . (юка)
Алма баллы, ә лимон . . (ачы)
Кар йомшак, ә боз . . (каты)
Шикәр ак, ә күмер . .(кара)
9) 6 нчы слайд. Татарчага тәрҗемә ит.
№ 247,113 нче бит, дәреслек.
Сыйфатларны тап, рус телендә сыйфатларга кушымчалар ничек ялганган?Аңлат,нәтиҗә яса.
(рус телендә сыйфатларга кушымчалар сыйфатланмышка,аның нинди родта килүенә карап ялгана)
10) 7нче слайд. Тиешле кушымчалар куеп укы.
Маленьк. проворн. белка. Кечкенә җитез тиен
Зл… сер…волк. Усал соры бүре.
Летн. тёпл. день. Җәйге җылы көн.
Интересн. нов. книги. Кызыклы яңа китаплар.
Укытучы: а) татарча сүзтезмәләрдә сыйфатлар кушымча белән кулланылганмы?
б) Русча сүзтезмәләрдә сыйфат кушымчалары нәрсәгә бәйле?
11) Тест (биремле карточкалар)
1. Сыйфат нәрсәне белдерә?
ә) эшне, хәрәкәтне
б) предметның билгесен
2 . Сыйфат нинди сорауларга җавап бирә?
3. Сыйфат белән ачыкланган исем нәрсә дип атала?
а) сыйфатланмыш;
ә) саналмыш;
б) аныкланмыш.
4. Предметның төсен, күләмен, тәмен белдергән сүзләр кайсы сүз төркеме була?
а) сыйфат
5. Биек сүзенең антонимы:
12) Ә хәзер сыйфат моделен ясыйк. ( 8 нче слайд)
Укучылар билгеле вакыт эчендә дәфтәрдә (кәгазьләрдә) тема буенча белгән антоним сыйфатларны язалар, сигнал буенча 1 нче укучы иптәшен ( “партнер по плечу”) тикшерә башлый. Сигнал буенча 2 нче укучы иптәшен тикшерә.
5 ) Континиус Раунд Робин (продолжительный раунд робин) структурасы ярдәменә бер-берегезгә чират буенча җөмләләрне уку, булмаганын язу.
6 ) Релли Робин (ике укучы чиратлашып җавап бирәләр) структурасы белән тикшерү
Сингл Раунд Робин
алымы һәр укучы 1 мәртәбә җавап бирә)
Континиус Раунд Робин (продолжительный раунд робин) структурасы ярдәмендә тикшерү.
Источник статьи: http://nsportal.ru/shkola/rodnoy-yazyk-i-literatura/library/2015/03/25/antonim-syyfatlar-3-nche-syynyf-tatar-torkeme
Антоним һәм синоним сыйфатлар
(Сингапур структураларына нигезләнгән татар теле дәресе эшкәртмәсе. Рус төркеме. V сыйныф)
Гүзәлия ГАТИЯТУЛЛИНА,
Казандагы 20 нче урта мәктәпнең I квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Максат: укучыларның «Сыйфат» темасына белемнәрен ныгыту, камилләштерү; балаларның фикерләү сәләтен, диалогик һәм монологик сөйләмен үстерү; төркемдә эшли белү; табигатьнең матурлыгын күрә белергә, күзәтүчән булырга өйрәтү.
Җиһазлау: компьютер, слайдлар, экран, карточкалар.
I. Оештыру. (1 нче слайд. Яз күренеше.).
– Хәерле иртә, балалар!
– Урамда нинди ел фасылы?
– Көн нинди? (Җылы, матур, болытлы.)
– Бу сүзләр кайсы сүз төркеменә карый? (Сыйфат.)
– Димәк, бүген без дәрестә сыйфатлар турында сөйләшербез.
2. Өй эшен тикшерү (өйрәнелгән сыйфатларны кабатлау).
– Әйдәгез, экранда бирелгән сыйфатларның тәрҗемәләрен искә төшерик. 2 нче слайд
1 нче төркем: матур – …
2 нче төркем: кечкенә – …
3 нче төркем: көчле – …
3. Төркемнәрдә эшләү (уйлау, язу, фикерләр белән алышу). ФИНК-РАЙТ-РАУНД
– Бирелгән сыйфатларны тагын ничек әйтеп була? Бу эшкә 40 с бирелә. 10 с уйлыйсыз, 10 с эчендә язасыз, 10 с фикерләр белән алышасыз, 10 с төркемдә башка катнашучыларның сыйфатларын язасыз. Файлдагы 1 нче биремнәрне 1 нче номерлы катнашучылар таратып чыгыгыз. Сезнең алда сыйфатлар язылган кәгазь битләре. Башта аның беренче яртысында эшлибез. Вакыт китте.
– Вакыт чыкты. Ә хәзер, әйдәгез, тикшереп карыйк әле. Һәр төркемдә 2 нче номерлы катнашучылар җавап бирәләр. Рәхмәт. Балалар, җавапларны чагыштырыйк әле.
(Укучылар җавап биргәч, экранда синонимнары белән сыйфатлар чыга.)
Матур – ямьле, гүзәл, чибәр. 3 нче слайд
Кечкенә – бәләкәй, нәни. 4 нче слайд
Салкын – суык. 5 нче слайд
– Укучылар, без сезнең белән бер үк сыйфатларны төрлечә әйттек. Алар нинди мәгънәле? (Бу сыйфатлар якын мәгънәле.)
– Кәгазь битләрегезнең икенче ягын ачыгыз һәм әйтегез: якын мәгънәле сүзләр ничек дип атала? (Синонимнар.)
(Укучылар шул сыйфатлар өстенә синонимнар дип язып куялар.)
– Укучылар, март аенда инде көндез һава җылы була, ә төнлә һава нинди була? (Төнлә салкын була.)
– Салкын һәм җылы нинди сыйфатлар? (Антонимнар.) 6 нчы слайд
– Әйе, дөрес. Яхшы. Хәзер кәгазь битләрегезнең тагын икенче ягын ачыгыз. Димәк, нинди сыйфатларны антоним сыйфатлар дип атыйбыз? (Капма-каршы мәгънәле сыйфатларны антонимнар дип атыйбыз.) 7 нче слайд
(Укучылар кәгазьләренә антоним нәрсә икәнен язып куялар.)
4. Дәреснең темасы белән танышу. 8 нче слайд
– Балалар, әйдәгез әле кәгазь битләрендәге сыйфатларга да антонимнар уйлап языйк.
(Балалар язалар, җавап бирәләр. Аннары экран белән тикшерәләр.) 7 нче слайд
5. Дәреслек белән эш. (Татар теле: 5 нче класс // Р.З.Хәйдәрова, Л.Д.Белоусова, Э.Н.Хәбибуллина)
– Укучылар, хәзер без дәреслек белән эшләп алабыз. (4 нче күнегү. 43 нче бит.) Күнегүдәге биремне, сыйфатларны укыйбыз, тәрҗемә итәбез.
– Әйдәгез әле бирелгән сыйфатлар арасыннан антоним һәм синоним сыйфатлар табыйк. Сезгә ярдәмгә Шәвәли килә.
(Тәрҗемә экранда бирелә. Укучылар тәрҗемәләрен чагыштыралар, белмәгән сыйфатларны сүзлек дәфтәрләренә язып куялар.)
Җылы (теплый) – салкын (холодный)
Аяз (ясный) – болытлы (облачный)
Җылы (теплый) – эссе ( жаркий)
Салкын – суык (холодный)
Эссе (жаркий) – суык (холодный)
6. Ял итү (физкультминут) МИКС ПЭА ШЭА
– Балалар, басыгыз, урындыкларны әкрен генә этегез. Такта янына чыгыгыз. Музыка уйнаганда, сыйныфта йөрибез. Музыка туктагач, уң кулны күтәреп, укучылар үзләренә пар табалар. Пар тапкач, укытучының биремен тыңлыйлар һәм бер-берсенең җавабын тыңлыйлар. Беренче булып, мәсәлән, озынрак укучы җавап бирә башлый. Икенче биремгә җавап биргәндә, тәбәнәгрәк укучы башлый. Һәр биремгә җавапны уйлау өчен 5 секунд вакыт бирелә. Аннары укучы әйткән укучы җавап бирә. Мәсәлән, кызыл бантиклы кыз җавап бирә.
1) Ак сыйфатына синоним әйтегез.
2) Салкын сыйфатына синоним әйтегез.
3) Болытлы сыйфатына антоним әйтегез.
7. Текст белән эшләү «Сүзне уйлап яз». 13 нче слайд (Яз күренеше)
Бу текст экранда да, балалар өчен кәгазь битләренә язылган.
– Укучылар, сезнең алдыгызда яз рәсеме һәм текст. Бу текстта синоним сыйфатлар төшеп калган. Һәр төркемдәге 3 нче номерлы катнашучы файлдагы текстларны таратып чыгыгыз әле. Рәхмәт. Сез җөмләләргә туры килгән сыйфатларны куеп язарга тиеш. (1–2 мин. вакыт бирелә.) Сыйфатларны куеп бетергәч, төркемдә фикер алышасыз.
… яз килә. Яз көне көннәр озыная. … яклардан кошлар кайта.
Тиздән … көннәр башланыр.
Яз көне табигать шундый …!
(Куллану өчен сыйфатлар: матур, җылы, эссе, ямьле.)
(Фикер алышып вакыт чыккач, 4 нче номерлы катнашучы һәр төркемнән басып берәр җөмлә укып күрсәтәләр. Җөмләләр укылып беткәч, беренче катнашучы файлга эшләрне җыеп куя.)
– Хәзер охшаш биремне антонимнар белән эшлибез.
15 нче слайд Экранда һәм балаларда кәгазь битләрендә җөмләләр. Аларда антоним сыйфатлар төшеп калган. Бер сыйфат артык.
1) Яз көне көн озын, ә төн … .
2) Боз каты, ә кар … .
3) Кыш көне өйдә җылы, ә урамда … .
4) Шикәр ак, ә күмер … .
(Куллану өчен сыйфатлар: йомшак, матур, кыска, кара, салкын.)
(Фикер алышып вакыт чыккач, һәр төркемнән 1 нче номерлы катнашучы басып, берәр җөмлә укып күрсәтәләр. Җөмләләр укылып беткәч, 2 нче номерлы катнашучы файлга эшләрне җыеп куя.)
8. Тест эшләү (3 минут бирелә).
16–17 нче слайдлар. Экранда, балаларда тест биремнәре.
1. Антоним сыйфатлар булган җөмләне билгеләгез.
а) Җәй көне көн аяз, ә көз көне көн болытлы.
ә) Айдар – әдәпле малай.
б) Кичә көн җылы иде, ә бүген эссе.
в) Иң салкын ай – гыйнвар.
2. Сыйфатларга синонимнар языгыз.
3. Сыйфатларга антонимнар языгыз.
4. Акыллы сүзенә синонимны табыгыз.
Вакыт чыккач, тестларның җаваплары экранга чыгарыла. Шәвәли ярдәмгә килә. Укучылар җаваплары язылган тестларны яндагы партнерга бирәләр һәм сәгать теле буенча бер-берсенә биреп эшләрен экран белән чагыштырып, дөрес булган биремнәргә «+» куялар. Тикшереп бетергәч, укучылар үзләренең эшләрен алалар һәм ничә «+» булганын карыйлар:
1) Кемнең 4 «+» , шул укучы үзенә «5»ле куя.
2) Кемнең 3 «+», шул укучы үзенә «4»ле куя.
3 нче номерлы катнашучы, тестларны файлга тутырып, укытучыга тапшыра.
9. Дәрескә йомгак ясау.
– Укучылар, без бүген дәрестә нинди тема үттек?
– Синоним сыйфатлар ул – нинди сыйфатлар?
– Антоним сыйфатлар ул – нинди сыйфатлар?
10. Өй эше бирү. 18 нче слайд
«Яз» турында сыйфатлар кулланылган:
1) Мәкальләр табарга һәм тәрҗемә итәргә.
2) Мәкальләрдән сыйфатларны табарга һәм аларга синонимнар, антонимнар уйларга.
Источник статьи: http://magarif-uku.ru/teachers-room/antonim-hem-sinonim-syjjfatlar/